А |
Мифтахетдин Мөхәммәдъяр улы Акмулла (26 декабрь 1831, Дүсән, Бәләбәй өязе, Уфа губернасы — 27 октябрь 1895, Троицки–Златоуст юлы) — шагыйрь һәм мәгърифәтче. Татар һәм казакъ телләрендә иҗат иткән . |
Б |
Галимҗан Баруди (1857 ел, 17 февраль, Казан Өязе, Кече Кавал авылы – 1921 ел, 6 декабрь) – күренекле дин галиме, мәшһүр җәмәгать эшлеклесе, педагог. Мирсалих Бикчурин – Русия дәүләт хезмәтендәге тылмач, шәркыятьче-галим, җәмәгать эшлеклесе. Хезмәттә хакыйкый статский советник званиесенә кадәр күтәрелә.[1] |
Г |
Габдрахман Тайсугани (тәхәллүсе, тулы исеме Габдрахман Туймөхәммәт улы Бикчурин[1]) – татар язучысы, мәгърифәтче, хаттат Габдрахман Исмәгыйль улы Гомәри (18 гыйнвар 1867, Әстерхан — 17 март 1933, Архангел өлкәсе) — атаклы татар дин әһеле, галим, мәгърифәтче, нашир һәм журналист. |
Д |
Әбүбәкер Әхмәтҗан улы Диваев (1855, Уфа губернасы — 1933, Ташкент) — атаклы тюрколог, этнограф һәм фольклорчы, профессор. Хәмзә Долотказин — мәгърифәтче, татар мәктәпләре өчен укытучылар әзерләгән, татар балаларын мәктәпләрдә укыткан, Пенза өлкәсендә һәм Башкортстанда мәктәпләр ачкан, Пенза татар педагогия техникумын һәм Камышлы татар педучилищесын җитәкләгән. |
Е |
Гайсә Еникеев (2 июль 1864, Каргалыбаш, Бәләбәй өязе, Уфа губернасы, хәзерге Благовар районы — март, 1931) — сәясәтче, мәгърифәтче, этнограф. |
З |
Хәбибрахман Зәбири (1881-1942) — күренекле татар мәгърифәтчесе, матбугатчы, дәреслекләр авторы. |
К |
Закир Хәлим улы Кадыйри — күренекле татар мәгърифәтчесе, мөгаллим, көнчыгыш халыклар белгече, татар эмиграциясенең күренекле вәкиле. Зыя Камали, Зыяэтдин әл-Кәмали, Зыяэтдин[1] Җамалетдин улы Камалетдинов (1873-1942) — мәгърифәтче, фәлсәфәче, дин һәм җәмәгать эшлеклесе, тәрҗемәче, мәдрәсә мөгаллиме, «Галия» мәдрәсәсен оештыручы һәм ректоры (1906-1918). Габденнасыйр әл Курсави (тулы исеме Әбүннасыйр-Габденнасыйр бине Ибраһим бине Ярмөхаммәд бине Иштирәк әл-Курсави) — күренекле татар мәгърифәтчесе, галим, теолог. Салихҗан Кукляшев яки Биктәшев — XIX йөзнең I яртысында яшәгән күренекле татар педагогы, мәгърифәтчесе, фольклорчысы. Шул заман татар мәгърифәтчеләре арасында лаеклы урын алып тора. Шәмсетдин Күлтәси — күренекле татар галиме, мәгърифәтче, дин әһеле, фәлсәфәче. Җәдитчелек хәрәкәтенә нигез салучыларның берсе. |
М |
Шиһабетдин Мәрҗани (Şihabaddin Mərcani, شهاب الدين المرجانی) – мәшһүр татар мәгърифәтчесе, фәлсәфәчесе, тарихчысы, дин әһеле, педагог, археолог, этнограф, көнчыгыш халыклар белгече. |
Н |
Габделкаюм Габденнасыйр улы Насыйров (Каюм Насыйри, 1825-1902) — күренекле галим, язучы һәм татар халкыныңмәгърифәтчесе. |
Р |
Морад Рәмзи, Морадулла (Мәрдәншаһ[1]) Баһадиршаһ улы Рәмзи — татар мәгърифәтчесе, гарәпчәдән, фарсычадан тәрҗемәче, мәдрәсә мөгаллиме. Нәсел-нәсәбе Бикчура ханнан килә. Гали Рәфикый – ХХ гасыр башы татар язучысы, педагог, галим. |
Т |
Таиб (Таип) Яхин (Мөхәммәдтаип Гыйльман улы Яхин) - күренекле татар мәгърифәтчесе, тәрҗемәче, фольклорчы. Кайбер чыганакларда исеме "Таип" дип язылган. Композитор Рөстәм Яхин да шушы ук Яхиннар нәселеннән. Шакирҗан Таһири, Şakircan Tahiri, Шакирҗан Әхмәтҗан улы Таһиров (1858-1918) — мәгърифәтче, мөгаллим, «Әлифба» язучы, татарларда аваз (саутия) методын һәм татар методик әдәбиятын нигезләүче, Татар укытучылар мәктәбе укытучысы (1885-1918). Татарлардан иң беренче дипломлы рәссам[1]. |
У |
Мәхмүт Вәлимехәммәт улы Урматов (1926 - 1993) – Мамадыш һәм Балык Бистәсе районнарында танылган мәгърифәтче, укытучы-методист. |
Х |
Хөсәен Фәезханов (1828, Сембер губернасы, Сабачай авылы — 1866, шунда ук) — тарихчы-галим, көнчыгыш телләре белгече. |
Ч |
Гали Чокрый, чын исеме Мөхәммәтгали Габдессалих улы Көеков (1826 елның 8 гыйнвары — 1889 елның 10 декабре) — күренекле татар шагыйре, мәгърифәтчесе. |
Ү |
Равил Үтәбай-Кәрими – Башкортстанда яшәгән күренекле татар галиме, энциклопедик белемгә ия шәркыять һәм исламият белгече, ялкынлы публицист. |
Чыганак: https://tt.wikipedia.org/wiki/Төркем:Татар_мәгърифәтчеләре
